ผู้ว่าธปท. ย้ำธนาคารกลางต้องมีความเป็น อิสระ ในการดำเนินนโยบายการเงิน

นายเศรษฐพุฒิ สุทธิวาทนฤพุฒิ ผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) กล่าวว่า หน้าที่ในการมองยาวของธนาคารกลางจึงต้องมาพร้อมกับความอิสระในการดำเนินงานเพื่อให้บรรลุพันธกิจดังกล่าว หลายๆครั้งในการทำหน้าที่ของธนาคารกลางต้องดำเนินนโยบายในลักษณะที่สวนทางกับวัฏจักรเศรษฐกิจ ซึ่งกระทบต่อทุกภาคส่วนเป็นวงกว้าง และย่อมมีทั้งผู้ที่ได้ประโยชน์ และเสียประโยชน์ 

ดังนั้นหากธนาคารกลางไม่อิสระเพียงพอก็อาจทำให้เสียหลัก เสียหลักการของการมองยาว โดยระบุว่า มีงานวิจัยจำนวนมากชี้ให้เห็นว่า ความเป็นอิสระและความน่าเชื่อถือของธนาคารกลางเป็นปัจจัยสำคัญในการทำให้เกิดเสถียรภาพด้านราคา ตัวอย่างงานวิจัยของไอเอ็มเอฟ หรือกองทุนการเงินระหว่างประเทศ ในปี 2023 ก็พบว่า ประเทศที่ธนาคารกลาง เป็นอิสระและน่าเชื่อถือสามารถยึดเหนี่ยวการคาดการณ์เงินเฟ้อได้ดีกว่า และประสบความสำเร็จในการดูแลเงินเฟ้อให้อยู่ในระดับต่ำ 

ที่ผ่านมาธนาคารแห่งประเทศไทยดำเนินการในหลายๆด้านเพื่อช่วยให้ระบบเศรษฐกิจของประเทศมีเสถียรภาพและประสิทธิภาพในระยะยาว ไม่ว่าจะเป็นการดำเนินนโยบายการเงินที่คำนึงถึงเสถียรภาพเป็นสำคัญ ให้อัตราดอกเบี้ยอยู่ในระดับที่สอดคล้องกับแนวโน้มเศรษฐกิจและเงินเฟ้อ 

ดังนั้นมองว่า การดำเนินนโนบายต่างๆมักมีต้นทุน เช่นเดียวกันนโยบายการเงินก็มีต้นทุนและผลประโยชน์ ที่ผู้ดำเนินนโยบายต้องพยายามรักษาสมดุลระหว่างระยะสั้นและระยะยาว ธนาคารกลางทั่วโลกมีพันธกิจที่คล้ายคลึงกันคือไม่เพียงต้องการเห็นเศรษฐกิจขยายตัวแต่ต้องเสริมสร้างให้เกิดความเติบโตอย่างยั่งยืนด้วย 

ซึ่งต้องอาศัยเสถียรภาพด้านราคาและเสถียรภาพระบบการเงินเป็นพื้นฐานที่สำคัญ ธนาคารกลางจึงถูกออกแบบมาเพื่อรองรับการดำเนินนโยบายการเงินที่ต้องให้น้ำหนักกับเสถียรภาพในระยะยาว ถึงแม้การกระตุ้นเศรษฐกิจจะสามารถทำได้ผ่านการกำหนดอัตราดอกเบี้ยที่ต่ำ ซึ่งจะสนับสนุนให้เศรษฐกิจขยายตัวได้อย่างรวดเร็วในระยะสั้น 

แต่มักต้องแลกมาด้วยภาวะเงินเฟ้อและอาจเป็นการสะสมความเปราะบางในระบบเศรษฐกิจ การก่อหนี้เกินตัวหรือพฤติกรรมการเก็งกำไรของนักลงทุนซึ่งจะฉุดรั้งการเติบโตในระยะยาวนำไปสู่วิกฤตปลายแรงได้

นอกจากนี้ ในการดำเนินนโยบายต่างๆ ต้องไม่เอื้อให้เกิดการสะสมความเสียงเชิงระบบ การออกมาตรการให้สินเชื่ออย่างรับผิดชอบ และเป็นธรรมหรือที่เรียกกัน RL เพื่อยกระดับมาตรฐานของสถาบันการเงินให้มีความรับผิดชอบต่อลูกหนี้ตลอดวงจรของการเป็นหนี้ และส่งเสริมให้ประชาชนไทยมีวินัยทางการเงินอันจะเป็นรากฐานสำคัญในการแก้ปัญหาหนี้ครัวเรือนอย่างยั่งยืน และการพัฒนาระบบการเงินที่ตอบสนองความต้องการของผู้ใช้บริการทุกกลุ่มอย่างเท่าเทียมและทั่วถึงเพื่อสนับสนุนครัวเรือนและธุรกิจในการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจในโลกยุคใหม่ 

ทั้งนี้ เพื่อที่ให้เห็นว่าการตัดสินใจที่คำนึงถึงผลประโยชน์ระยะสั้น โดยไม่คำนึงถึงผลประโยชน์ผลกระทบในระยะยาวเท่าที่ควรในทุกๆระดับได้สร้างกำลังสร้างและจะสร้างต้นทุนให้กับประเทศมากมาย และ สอง เพื่อชี้ให้เห็นว่าการตัดสินใจที่ไม่คำนึงถึงอนาคตเหล่านี้ หลายครั้งก็เกิดจากพฤติกรรมของตัวปัจเจกเองตั้งแต่หลายครั้งก็เกิดขึ้น จากปัจจัยทั้งด้านเศรษฐกิจสังคมและการเมืองที่เอื้อและสนับสนุนให้คนคำนึงถึงผลประโยชน์ในระยะสั้น 

ดังนั้นกลไกการแก้ปัญหาจำเป็นต้องแก้ทั้ง สอง ด้านนี้ไปด้วยกัน และทุกขณะที่เราปล่อยผ่านปัญหาหนี้เหล่านี้ ก็จะสะสมฝังรากลึกขึ้นทำให้ต้นทุนในการแก้ปัญหาสูงขึ้น การเริ่มตั้งแต่ การตระหนักรู้ถึงปัญหาเป็นกุญแจสำคัญที่จะนำไปสู่การแก้ไข ซึ่งไม่มีใครหรือหน่วยงานใดสามารถแก้ปัญหานี้เนี่ยได้เพียงลำพัง หากต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ไม่ว่าจะเป็นภาครัฐภาคเอกชนหรือประชาสังคมรวม

โดยอาจจะเริ่มจากสิ่งที่เราทำได้ คือการสำรวจและพยายามปรับพฤติกรรม ที่ไม่คำนึงถึงอนาคตของตัว เราเอง ศึกษานโยบายต่างๆและเรียกร้องผ่านกลไกประชาธิปไตย โดยให้ผู้กำหนดนโยบาย ออกนโยบายที่คิดถึงผลระยะยาวต่อประเทศได้มากขึ้น