"ภาวะดื้ออินซูลิน" คืออะไร มีอาการอย่างไร เช็กซิคุณเข้าข่ายหรือเปล่า

ภาวะดื้อต่ออินซูลิน (Insulin resistance) เป็นภาวะที่ร่างกายตอบสนองต่อ อินซูลินฮอร์โมนที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้น้อยลงส่งผลให้อินซูลินทำงานได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ ร่างกายจึงต้องผลิตอินซูลินเพิ่มมากขึ้นเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด

อันตรายของภาวะดื้อต่ออินซูลิน

• เพิ่มความเสี่ยง ของโรคเบาหวานชนิดที่ 2
• เพิ่มความเสี่ยง ของโรคหัวใจและหลอดเลือด
• เพิ่มความเสี่ยง ของโรคความดันโลหิตสูง
• เพิ่มความเสี่ยง ของโรคไขมันในเลือดผิดปกติ

น่ากังวลคือภาวะดื้อต่ออินซูลินมักไม่มีอาการที่ชัดเจน ดังนั้นการตรวจวัดระดับน้ำตาลในเลือดเป็นประจำ โดยแพทย์ จึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง

กลุ่มเสี่ยงของภาวะดื้อต่ออินซูลิน

• บุคคลที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วน โดยเฉพาะไขมันสะสมบริเวณหน้าท้อง
• บุคคลที่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคเบาหวาน
• บุคคลที่มีความดันโลหิตสูง
• บุคคลที่มีไขมันในเลือดผิดปกติ
• บุคคลที่ไม่ค่อยออกกำลังกาย

สาเหตุของภาวะดื้อต่ออินซูลิน

สาเหตุหลักของภาวะดื้อต่ออินซูลิน คือระดับน้ำตาลในเลือดสูงเป็นเวลานาน

กลไกเป็นดังนี้

1. เมื่อรับประทานอาหาร ร่างกายจะย่อยอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต เปลี่ยนเป็นน้ำตาล (กลูโคส)
2. น้ำตาลในเลือดจะกระตุ้นให้ตับอ่อนหลั่งอินซูลิน
3. อินซูลินทำหน้าที่ลำเลียงน้ำตาลจากกระแสเลือด เข้าสู่เซลล์ต่าง ๆ เพื่อนำไปใช้เป็นพลังงาน
4. หากร่างกายได้รับน้ำตาลจากอาหารมากเกินไป เป็นเวลานาน ตับอ่อนจำเป็นต้องผลิตอินซูลินมากขึ้นเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด
5. ภาวะอินซูลินสูงเป็นเวลานาน ส่งผลต่อเซลล์กล้ามเนื้อ ไขมัน และตับ ทำให้เซลล์เหล่านี้ดื้อต่ออินซูลิน
6. เมื่อเซลล์ดื้อต่ออินซูลิน น้ำตาลในเลือดจะสูงขึ้น ร่างกายจำเป็นต้องผลิตอินซูลินเพิ่มมากขึ้น
7. วัฏจักรนี้หมุนเวียนไปเรื่อย ๆ

ภาวะดื้อต่ออินซูลินควรพบแพทย์เพื่อติดตามอาการ

หากคุณมีภาวะดื้อต่ออินซูลิน สิ่งสำคัญคือการปรึกษาแพทย เพื่อติดตามอาการอย่างสม่ำเสมอ แพทย์จะตรวจวัดระดับน้ำตาลในเลือด หรือ hemoglobin A1c (HbA1c or A1C เป็นประจำเพื่อประเมินความเสี่ยงในการเป็นโรคเบาหวาน

อาการเบื้องต้นของโรคเบาหวานได้แก่

• กระหายน้ำมาก
• หิวบ่อยแม้เพิ่งทานอาหารไป
• ปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะกลางคืน
• รู้สึกเหมือนมีเข็มทิ่มตามมือหรือเท้า
• อ่อนเพลียง่ายกว่าปกติ
• ติดเชื้อบ่อย
• ผลเลือดแสดงระดับน้ำตาลในเลือดสูง

นอกจากนี้ผู้ป่วยบางรายที่เป็นภาวะดื้อต่ออินซูลิน อาจมีภาวะผิวหนังดำด้านซึ่งเป็นลักษณะผิวหนังเป็นปื้นหนาสีคล้ำ มักปรากฏบริเวณท้ายทอย ขาหนีบ และรักแร้ สาเหตุของภาวะผิวหนังดำด้านยังไม่ชัดเจน แต่แพทย์บางท่านเชื่อว่าอินซูลินส่งผลต่อเซลล์ผิวหนังบางชนิดทำให้เซลล์เหล่านี้เจริญเติบโตมากผิดปกติ

ภาวะผิวหนังดำด้านไม่มีทางรักษาหายขาด แต่หากภาวะนี้เกิดจากโรคอื่นแพทย์อาจรักษาโรคดังกล่าวเพื่อให้สีผิวกลับคืนสู่สภาวะปกติ กรณีที่ไม่มีอาการแพทย์มักใช้ผลเลือดในการวินิจฉัยเบาหวานแฝง (prediabetes) หรือโรคเบาหวาน

• สัญญาณเตือนโรคเบาหวาน จะมีอาการอย่างไร
• 7 สัญญาณอันตราย “เบาหวาน” ไม่อ้วนก็เป็นได้