“สุโขไทม์” เปิดมุมมองท่องเมืองมรดกโลก เชลียง เชียงชื่น ศรีสัชนาลัย สวรรคโลก

ใครมาสุโขทัย จะรู้ว่านอกจากอุทยานประวัติศาสตร์อันตระการตาทั้ง 3 แห่งที่อยู่ในลิสต์รายการมรดกโลกทางวัฒนธรรมตั้งแต่ปี พ.ศ. 2534 คือ อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ศรีสัชนาลัยและกำแพงเพชรแล้วก็ยังมีมุมงามๆ เล็กๆ ในเมืองแห่งสายน้ำและขุนเขาหลวงให้ได้ยลในแสงสว่างของวัฒนธรรมโบราณมาตั้งแต่สมัยเก่าก่อนที่ชุมชนโบราณครองตัวเป็นนครรัฐน้อยใหญ่ ก่อนที่จะมีประเทศไทยเสียอีก

ปัจจุบันประเทศไทยเรามีมรดกโลกอยู่ 6 แห่ง  สุโขทัยเป็นหนึ่งในมรดกโลกทางวัฒนธรรม 3 แห่งของไทย ตั้งแต่ปีพ.ศ.2534 (มรดกโลกแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ ทางวัฒนธรรม และทางธรรมชาติ) ก็คือเมืองประวัติศาสตร์สุโขทัยและเมืองบริวาร สุโขทัยเป็นเมืองหลวงแห่งแรกของชาวสยามในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 13 และ 14 สิ่งก่อสร้างจำนวนมากแสดงให้เห็นถึงเอกลักษณ์ อัตลักษณ์ของศิลปะยุคทองของชนชาติต่างๆ ที่ผสมผสานสั่งสมเรื่อยมาทุกยุค ตั้งแต่สมัยขอม ล้านนา พุกาม และที่รับมาจากศรีลังกา บ้างก็มีมีศิลปะแบบจีนแทรกซึมอยู่ในลวดลายปูนปั้น จนกลายเป็นนครหลวงของชาวสยาม (มรดกโลกอีกสองแห่งคือ นครประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา (พ.ศ. 2534) และแหล่งโบราณคดีบ้านเชียง (พ.ศ.2535))

การเดินทางท่องเที่ยวสุโขทัยเวลา 2 วัน 1 คืน แบบสุโขไทย “สุโขไทม์” หรือ "วันเวลาแห่งความสุข" เริ่มขึ้นจาก การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย(ททท.) สํานักงานสุโขทัย ประสานงานการจัดทริปเส้นทางท่องเที่ยวสุโขทัย แบบ 2 วัน 1 คืน ให้กับคณะ Serenata Hotels & Resorts Group และ KTC – Bangkok Airways Mastercard เพื่อสัมผัสประสบการณ์มุมมองด้านการท่องเที่ยวมรดกโลก ในระหว่างวันที่ 21-22 สิงหาคม 2566 

ทริปนี้ได้ความรู้อันมากมายมหาศาลจาก คุณวีรพงษ์ คำด้วง อาจารย์พิเศษวิชาโบราณคดีที่มาให้ความรู้ในเรื่องศิลปะวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์สุโขทัยแบบจัดเต็ม ด้วยความที่พื้นเพเป็นชาวสุโขทัยแต่เดิม ทำให้ความอินความฟินเกิดขึ้นตลอดการเดินทาง

เริ่มเขย่าความทรงจำด้านประวัติศาสตร์กันเบาๆ ที่อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย เมืองอุปราชที่เล็กกว่าอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยอยู่เกือบเท่าตัวบนพื้นที่กว่า 28,000 ไร่ แต่เดิมเคยมีชื่อเรียกขานนามถึง 4 ชื่อจาก 4 ยุค คือเมืองเชลียง (ออกเสียง ชะเลียง) เชียงชื่น ศรีสัชนาลัย และสวรรคโลก เริ่มจากยุคแรกก่อนประวัติศาสตร์คือเมืองเชลียง ที่เก่าแก่ยาวนานถึง 2,500 ปี หลังจากสุโขทัยเรืองอำนาจก็ย้ายเมืองจากเชลียงที่มีพื้นที่คับแคบมาทางทิศตะวันตกก็คือ ศรีสัชนาลัยในปัจจุบัน เมื่อประมาณพุทธศตวรรษที่ 19 คนสุโขทัยจะเรียกเมืองนี้ว่า "ศรีสัชนาลัย" แต่บางช่วงเมื่อเมืองถูกครอบครองโดยชาวล้านนา (คือเชียงใหม่) สมัยพระเจ้าติโลกราชได้เรียกเมืองนี้ว่า "เชียงชื่น" หนังสือโบราณล้านนาชาวโยนกก็จะเรียกเมืองนี้ว่า เชียงชื่น มาจนถึงสมัยอยุธยาก็ได้เรียกเมืองนี้ว่า "สวรรคโลก"

นครประวัติศาสต์ศรีสัชนาลัยอันเก่าแก่นี้ มีสถานที่ไม่ควรพลาดมากนัก แต่ในที่นี้มีมาสเตอร์พีชพลาดไม่ได้ก็คือ "วัดช้างล้อม" ที่น่าจะสร้างขึ้นตั้งแต่กลางพุทธศตวรรษที่ 19-20 ในช่วงที่พุทธศาสนาจากศรีลังกาเข้ามาที่สุโขทัยอย่างมาก และมีพระสงฆ์จากไทยเดินทางไปศึกษาพุทธศาสนาแบบเถรวาทที่ศรีลังกา นำเอาคติต่างๆ เช่น เรื่องช้าง และพระพุทธรูป 4 อิริยาบทคือ นั่ง นอน ยืน เดิน มาจากศรีลังกาด้วย เรียกว่า นี่คือส่วนหนึ่งของศิลปะจากศรีลังกาที่พบที่สุโขทัยนอกจากเจดีย์ทรงระฆัง  

วัดช้างล้อม ในอุทยานฯศรีสัชนาลัยนั้นเรียกว่า ได้รับอิทธิพลจากศรีลังกามาเต็มๆ ตั้งแต่สมัยอนุราธปุระ แต่โครงสร้างเป็นศิลปะในแบบสุโขทัยที่เห็นได้ชัดเจนที่สุดก็คือ สุโขทัยไม่นิยมผนัง อาคารต่างๆ จะเปิดโล่งโถงหมด ให้ความสำคัญและนิยมการสร้างวิหาร (ไม่มีใบเสมา) มากกว่าพระอุโบสถ (มีใบเสมา) จึงมีขนาดใหญ่กว่า วิหารจะเปิดโล่งไม่มีผนัง แต่มีเสา เราจึงได้เห็นสถาปัตยกรรมแบบเปิดโล่งและเต็มไปด้วยเสามากมายที่นี่ ส่วนตัวอาคารและพื้นก่อสร้างด้วยศิลาแลงแทบทั้งสิ้น เพราะเป็นวัสดุที่หาได้มากในแถบนี้ จุดเด่นของวัดนี้คือ ฐานเจดีย์ที่ล้อมรอบด้วยช้างแบบเต็มตัวและยังสมบูรณ์อยู่มากถึง 39 ตัว จำนวนนี้ยังไม่ทราบข้อสรุปจากนักโบราณคดีว่าหมายถึงอะไร  แต่ที่แน่ๆ ช้างหรือสิงห์มีความหมายในเชิงสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ในตำนานป่าหิมพานต์ที่คอยปกป้องคุ้มครองพระพุทธเจ้านั่นเอง (ว่ากันว่าวัดทางอยุธยาจะนิยมสิงห์) เรียกว่าช้างนั้นได้มาจากศรีลังกา ส่วนเสาประทีป (สำหรับวางดวงประทีปเพื่อให้แสงสว่างและเป็นพุทธบูชา) ของวัดอิทธิพลมาจากพุกาม และยังมีรูปสลักพระพุทธรูปรายล้อมเจดีย์ทุกด้าน ไม่ธรรมดาเลย

รู้ไหมว่า พระพุทธรูปแบบสุโขทัย เป็นอีกหนึ่งเหตุผลที่ทำให้สุโขทัยได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก เพราะว่าสุโขทัยถือเป็นต้นกำเนิดของปฏิมากรรมพระพุทธรูปที่จัดเป็น ยุคทอง หรือว่า Golden age หรือ Classic age ของศิลปกรรมไทยเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 19-20 ถ้าเทียบกับยุโรปก็คือ ยุคเรเนซองส์ เพราะพระพุทธรูปของสุโขทัยได้รับการโหวตจากพระมหากษัตริย์ในสมัยรัตนโกสินทร์คือ รัชกาลที่ 4 5 และ 6 ที่ชอบพระพุทธรูปสุโขทัยมากจนถึงกับย้ายพระพุทธรูปจากสุโขทัยมาหลายองค์ เช่น พระพุทธชินสีห์ พระศรีศาสดา และยังจำลองพระพุทธชินราชไปไว้ที่วัดเบญจมบพิตรด้วย

จุดเด่นของพระพุทธรูปสุโขทัย ที่เห็นได้ชัดจากพระพักต์ก็คือ ความสงบสุขจากรอยยิ้ม พระพุทธรูปศิลปะแบบสุโขทัยจะยิ้มทุกองค์ ต่างจากอยุธยาที่จะดูขรึมตามแบบเทวราชาแบบเขมรหรือขอม 

วัดเจดีย์เจ็ดแถว มีการสันนิษฐานว่า ที่นี่คือสุสานหลวง และอาจเคยเป็นที่อยู่ของชนชั้นสูง มีการขุดค้นเจอเครื่องปั้นดินเผา และเซรามิกคุณภาพดีในสมัยราชวงศ์หยวน ราชวงศ์หมิงเป็นจำนวนมาก มีอัฐิธาตุของบุคคลที่ไม่สามารถระบุนามได้เพราะไม่พบจารึกบรรจุไว้ในเจดีย์ที่ตั้งอยู่รายรอบ รูปแบบของเจดีย์ในวัดนี้มีรูปแบบศิลปะที่ผสมผสานกันชัดเจนทั้ง 33 องค์ เช่น เจดีย์ทรงระฆังแบบล้านนา เจดีย์ทรงดอกบัวตูมแบบสุโขทัย มีช่างหลายสกุลมาสร้างไว้ตามเชื้อสายของเจ้านาย วัดนี้ถ้าใครชอบศิลปะมาก็จะได้เห็นรูปแบบของศิลปะมากมาย และจะได้รู้ถึงที่มาของแรงบันดาลใจจากชนชาติต่างๆ 

จุดเด่นห้ามพลาดวัดนี้คือ พระพุทธรูปนาคปรกที่สมบูรณ์และงดงามสุดๆ ด้านหลังของเจดีย์องค์หนึ่งใน 33 องค์นี้

ว่ากันว่า ช่างสุโขทัยได้รับแรงบันดาลใจมาจากหลายที่มา ทั้งจากปราสาทแบบเขมรและดอกบัวตูมที่มาจากเจดีย์ทรงระฆังแบบพุกาม จนกลายเป็นเจดีย์รูปทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ หรือดอกบัวตูมในแบบสุโขทัยเมื่อประมาณพุทธศตวรรษที่ 20

วัดนางพญา สร้างในสมัยอยุธยาตอนต้น (ช่วงที่สุโขทัยอยู่ในอำนาจของอยุธยา) ราวปีพ.ศ. 2025 ในสมัยพระบรมไตรโลกนาถที่เสด็จมาประทับอยู่ที่พิษณุโลกที่วังจันทน์ ตรงข้ามกับวัดพระพุทธชินราช ช่วงที่มีศึกสงครามกับเชียงใหม่ สมัยพระเจ้าติโลกราชในเวลานั้น มีลักษณะแบบอยุธยาคือมีผนังที่มีช่องหน้าต่างยาวๆ และอีกรูปแบบในสมัยอยุธยาตอนต้นที่เห็นได้ชัดก็คือ  อิทธิพลของศิลปะจีน จากลวดลายวิจิตรบนผนังที่เรียกรวมกันว่า "ลายพรรณพฤกษา" หรือ ลายดอกไม้ใบไม้ เช่น ลายดอกโบตั๋น หรูอี้ (ลายขดรูปสามเหลี่ยมมนด้านมุมบนสุดที่ดูอ่อนช้อยเหมือนรูปหัวใจต่อกันขึ้นไป)  และยังมีลวดลายแบบล้านนาผสมอยู่ด้วย ว่ากันว่ารูปแบบศิลปะแบบอยุธยาตอนต้นที่วัดนี้เป็น political meaning อีกอย่างหนึ่งที่แสดงถึง การครอบครองนครเก่าแก่แห่งนี้ด้วยศิลปะในแบบของตนนั่นเอง

ยังไม่จบแค่นี้กับ “ประวัติศาสตร์สุโขทัยใน 3 วัดที่ศรีสัชนาลัย” ยังมีต่อกันอีกที่อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยในอำเภอเมือง ก่อนเข้าสู่วันเวลาของการเผาเทียนเล่นไฟในช่วงวันลอยกระทงที่จะมีการจัดงานด้วยแสง สี เสียงอย่างยิ่งใหญ่ในเดือนพฤศจิกายนที่จะมาถึง

ทั้งหมดนี้คือส่วนหนึ่งของจุดหมายในเมืองสุโขทัยที่ ททท.ได้คัดสรรมาจากแคมเปญ “สุโขไทม์” ที่ผนวกรวมกันในเส้นทาง ทั้งกิจกรรมงานคราฟท์และงาน DIY กิจกรรมพิมพ์พระที่บ้านพระพิมพ์ชุมชนเมืองเก่าจังหวัดสุโขทัย ทําพวงกุญแจจากเศษผ้าทอ ณ ร้านสุนทรีผ้าไทย เขียนลายสังคโลก ที่ร้านโมทนาเซรามิค และนั่งหามุมพักหลบร้อนที่ ร้านชมปรางค์ คาเฟ่สไตล์ไทยพร้อมชม วิววัดพระศรีรัตนมหาธาตุราชวรมหาวิหาร (วัดพระปรางค์) อําเภอศรีสัชนาลัยนอกจากอิ่มกายแล้วยังอิ่มใจกับการได้ร่วมใส่บาตรสะพานบุญรับรุ่งอรุณแห่งความสุข แบบชาวสุโขทัย ณ วัดตระพังทอง ต.เมืองเก่า จ.สุโขทัยด้วย

สิทธิพิเศษ: เคทีซียังได้ร่วมกับบางกอกแอร์เวย์ส เซเรนนาต้า โฮเทลส์ แอนด์ รีสอร์ทกรุ๊ป และด้วยการสนับสนุนของการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานสุโขทัย (ททท.) และองค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (อพท.) จัดแพ็คเกจพิเศษสำหรับคนที่ชอบการท่องเที่ยวแนวอนุรักษ์เพื่อความยั่งยืน "บิน เที่ยวสุโข โลว์คาร์บอนฯ 3 วัน 2 คืนกับ KTC World " ในราคาพิเศษ เริ่มต้นเพียง 6,550 บาท ต่อท่านประกอบด้วยตั๋วเครื่องบินไป-กลับเส้นทางสุโขทัย กับสายการบินบางกอกแอร์เวย์ส ห้องพัก 2 คืน รวมอาหารเช้าที่โรงแรมเลอเจนด้าสุโขทัยในเครือเซเรนนาต้า เข้าร่วมกิจกรรมชุมชนทริปปั่นจักรยานเที่ยวชมอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย พร้อมเลือกรับประสบการณ์กับกิจกรรมชุมชน ได้แก่  กิจกรรมพิมพ์พระดินเผา บ้านลักษมณศิลป์ หรือกิจกรรมเขียนลายผ้าสุโขทัย  พิเศษ สมาชิกบัตรเครดิต KTC – BANGKOK AIRWAYS รับส่วนลดเพิ่ม 550 บาท ต่อท่าน จองและเดินทางตั้งแต่ 1 กันยายน 2566 - 25 ธันวาคม 2566 โดยสามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมที่ KTC World Travel Service โทร 02 123 5050 หรือ @LINE : KTCWORLD”