เมียพระราชทาน คืออะไร? ในละคร พรหมลิขิต ศักดินาคู่ครองในสมัยโบราณ

ในละคร พรหมลิขิต กำลังเข้าสู่เรื่องราวการเลือกคู่ครองของพ่อริด (โป๊ป ธนวรรธน์) ที่กำลังมีใจให้ แม่พุดตาน (เบลล่า ราณี) แต่ก็มี แม่หญิงแพรจีน (น้ำฟ้า ธัญญภัสร์) ลูกสาวออกญาโกษาธิบดีจีน ผู้มียศศักดิ์สูงกว่าแม่พุดตาน ก็มาชอบพอพ่อริดเช่นกัน แถมยังฐานะเหมาะสมกันกว่า แม่พุดตานที่เป็นไพร่ ทำให้ไม่เป็นที่ถูกใจคุณหญิงจำปาสักเท่าไร แฟนๆ ต้องไปลุ้นกันว่าเส้นทางความรักของพุดตานและพ่อริดจะลงเอยกันอย่างไร

• เรื่องย่อ พรหมลิขิต (Love Destiny 2) อัปเดตล่าสุด ทุกตอน ละครแนวพีเรียดอิงประวัติศาสตร์
• วิเคราะห์ฉาก พรหมลิขิต หรือว่า... พุดตาน จะถวายตัวให้ ขุนหลวงท้ายสระ

ว่าด้วยเรื่อง เมียพระราชทาน ที่มียศศักดิ์ใหญ่กว่าเมียทุกคนในบ้าน โดยที่ผู้หลักผู้ใหญ่อยากให้ พ่อริด ได้เมียพระราชทานจากขุนหลวง หากชายใดมีเมียหลวงอยู่ก่อน ถ้าได้เมียพระราชทานมาแล้ว เมียพระราชทานก็จะอยู่ในฐานะที่เหนือเมียทั้งปวง ซึ่งในสมัยโบราณ ชายสามารถมีเมียได้หลายคนในเวลาเดียวกัน ในพระอัยการลักษณะผัวเมีย ได้ลำดับชั้นของภรรยาไว้ 5 ประเภท ดังนี้

พระอัยการลักษณะผัวเมีย

ตามพระอัยการลักษณะผัวเมีย ผู้ชายสามารถมีภรรยาได้หลายคนในเวลาเดียวกัน สังคมไทยจึงเป็นสังคมแบบ Polygamy (ผัวเดียวหลายเมีย) แต่ในขณะเดียวกันกฎหมายก็ไม่อนุญาตให้หญิงมีสามีได้หลาย คนในเวลาเดียวกัน หากหญิงมีสามีอยู่ก่อนแล้วจะสมรสกับชายอื่นอีกไม่ได้ จนกว่าสามีจะตายและเผาศพสามีเรียบร้อยแล้ว หรือหย่าขาดจากสามีแล้ว

เมื่อชายสามารถมีภรรยาได้หลายคนในเวลาเดียวกัน ในพระอัยการลักษณะผัวเมีย ซึ่งเป็นกฎหมายตรากฎหมายตราสามดวงได้ลำดับชั้นของภรรยาไว้ 5 ประเภท ดังนี้

1. เมียที่พระมหากษัตริย์ทรงพระราชทานเป็นบำเหน็จ

ถือเป็นรางวัลให้แก่ชายผู้นั้น โดยไม่จำเป็นต้องเป็นเมียที่รักกันมาก่อน ตำแหน่งเมียตำแหน่งนี้เป็นตำแหน่งเมียที่ผู้ชายจะเกรงใจมากที่สุดในบรรดาเมียทั้งหมด และถือว่ามีหน้ามีตาและมีศักดิ์ใหญ่กว่าเมียทุกคนในบ้าน โดยเมียพระราชทานจะใหญ่กว่าลำดับภรรยาทั้งหมด

2. เมียทูลขอพระราชทาน

เป็นเมียพระราชทานเหมือนข้อแรก แต่ต่างตรงที่ฝ่ายชายจะต้องทูลขอกับเจ้าฟ้าเจ้าแผ่นดินเสียก่อน แล้วจึงโปรดพระราชทานให้ตามคำขอ และถึงแม้ฝ่ายชายจะแต่งงาน มีเมียกลางเมือง หรือเมียหลวงอยู่ก่อนแล้ว เมียพระราชทานก็ยังมีศักดิ์มากกว่าเมียหลวง

3. เมียกลางเมือง หมายถึง เมียหลวง 

เมียที่บิดามารดากุมมือให้เป็นเมียชาย หญิงที่พ่อแม่ไปสู่ขอมาให้ทำพิธีแต่งงานกันถูกต้องตามประเพณี มีเกียรติสูงสุดในบ้าน แต่ถ้าเทียบศักดิ์กันแล้วเมียพระราชทานยังมีศักดิ์มากกว่าเมียหลวง

4. เมียกลางนอก หมายถึง เมียน้อย (อนุภรรยา)

เป็นผู้หญิงที่ผู้ชายขอเป็นอนุ เลี้ยงดูเป็นเมียคนหนึ่งในบ้าน มีศักดิ์ลดหลั่นลงมาจากเมียหลวง ซึ่งตำแหน่งนี้คุณผู้ชายในยุคนั้นจะรับมากี่คนก็ได้ จะมีสิทธิน้อยกว่าเมียกลางเมือง

5. เมียกลางทาษี หรือ เมียทาส

หญิงใดมีทุกข์ยาก ชายช่วยไถ่มาสามารถเลี้ยงเป็นเมียได้ เมียตำแหน่งนี้จะมาจากการไปไถ่ตัว หรือซื้อตัวมาให้เป็นคนรับใช้ในบ้าน ถ้าหน้าตาสวยถูกใจท่านรักใคร่ก็จะเลี้ยงดูให้เป็นเมีย แต่จะไม่ยกเสมอเหมือนเมียคนอื่นๆ และยังต้องทำงานบ้าน ปัด กวด เช็ดถู แต่จะสบายกว่าทาสคนอื่นๆ เล็กน้อย

ที่มา : หนังสือกฎหมายตราสามดวง, ประวัติศาสตร์กฎหมาย โดย รศ. ดวงจิตต์ กำประเสริฐ ภาควิชากฎหมายทั่วไป คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง